Zeldzame vondst van Rob Kolk, bot van een pantservis

Titanichthys sp. uit het Midden-Devoon

Op 2 juni 2011 bezochten wij als deelnemers aan de Hemelvaart excursie van GEA Kring Drenthe in Wellin, Belgische Ardennen de Carrières du Fond des Vaulx. En deden daar een fantastische vondst: fossiele resten van een Devonische pantservis !

Carrieres-du Fond des Vaulx in Wellin is een groevecomplex in het Midden-Devoon, de periode van ca. 387 tot 374 miljoen jaar geleden. De afzettingen betreffen een kustfacies. Veel koralen, stromatoporen, brachiopoden, zeelelieresten, etc.

Van gewervelden uit het Devoon hadden we tijdens onze langjarige hobby nog nooit iets gevonden. Bijzonder was het dan ook een stuk bot te vinden in het versteende sediment op het bovenste aangelegde terras, enkele meters onder de verweerde toplaag. Het bot werd door mij direct herkend als van een pantservis. Enige scepsis was bij het gezelschap wel aanwezig. Na de lunch teruggegaan naar de vindplaats. Op de plek van vinden had in de tussentijd een kleine steenstorting plaats gevonden. Niets meer gevonden.

Ter bevestiging van mijn conclusie heb ik aan Naturalis mijn vraag voorgelegd. De zeer uitgebreide bibliotheek van Naturalis bevat de onderzoeksresultaten van de UvA gedurende de vele jaren dat de faculteit onderzoek deed in de Ardennen naar Placodermen. Ook na opheffen van de faculteit werd nog in de tachtiger jaren gepubliceerd.

Naturalis kon niet direct antwoord geven, maar stelde een zoekopdracht tegen uurtarief voor,  waarbij ze het fossiel in nature wilden zien en later teruggeven. Ze stelden ook voor eerst een rondje te maken bij diverse verenigingen en instellingen, maar daar kwam niets uit. In september 2011 ontmoette mijn zoon in Leiden Dr. Jonathan E. Jeffery, waarbij het gesprek kwam op het gevonden stuk bot. Deze Jonathan E. Jeffery is in 1999 in Londen gepromoveerd op Devonische vissen.

Foto’s toegezonden en binnen 2 dagen antwoord.: “I passed it on to some colleagues,…your fossil is the infragnathal ( lower jaw bone ) of a reasonable sized toothless arthrodire placoderm, such as Titanichthys “. Geschatte lengte van de vis mogelijk tot 3 meter. Grootste exemplaren van Titanichthys bereikten ca. 7 meter. Het stuk is van de linker tandeloze onderkaak. Deze vissen waren geen roofvissen maar zeefden hun voedsel met in de bek aanwezige plaatjes uit het naar binnen gezogen water.

Dus de bevestiging van een Devonische pantservis. Lengte van het fossiel : 30 cm., max.breedte ca. 5,5 cm., dikte ca. 2,5 cm.

Genus Titanichthys / familie Titanichthyidae / superfamilie Dinichthyloidea / infraorde Cocosteina / onderorde Brachythoraci / orde Anthrodira / klasse Placodermi .

Een hele opsomming, maar dat mag ook wel voor zo’n vondst.

Rob Kolk